توسعه روز افزون آبزی پروری در سالهای اخیر , سبب توجه بیشتر به مبحث تغذیه آبزیان و استفاده از منابع جدید غذایی برای آنها شده است .
با توجه به عدم شناخت نیازهای ماهیان پرورشی , جهت جبران نیازهای آنها می توان از منابع غذایی متنوعی به صورت ترکیبی همراه با غذاهای زنده استفاده کرد ترکیبات هر ماده غذایی خصوصاً میزان پروتئین ، عامل مهمی در انتخاب آن به عنوان غذا در صنعت کشت و پرورش آبزیان ، دام ، طیور و …..می باشد . در آبزی پروری نیز مانند پرورش سایر جانوران ، غذادهی و تغذیه ، یکی از ارکان اصلی موفقیت در تولید محسوب می گردد. استفاده از غذاهای زنده به لحاظ حفظ ارزش غذایی تا زمان مصرف ، دارا بودن آنزیم های گوارشی و کمک به هضم راحت تر غذا به هنگام مصرف و کاربردهای ارزشمند دیگر مورد توجه می باشد . در بین انواع غذاهای زنده ، استفاده از برخی از کرمها و کرمی شکلان روند افزایشی پیدا کرده است. این موجودات مانند انواع کرمهای کم تار و پر تار و لارو کرمی شکل سوسک و سایر حشرات ، با توجه به ارزش غذایی مناسب و برابری نسبی ارزش غذایی آنها با نیازهای انواع آبزیان ، مانند میزان پروتئین و چربی و دارا بودن انواع اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه ، مورد توجه قرار گرفته اند . مزیت استفاده از این گونه ها ، علاوه بر ارزش غذایی مناسب ، امکان پرورش و سازگاری آنها در محیط های پرورشی می باشد که این امر زمینه پرورش آنها را در هر محیطی فراهم می سازد . هدف مقاله حاضر ، معرفی چند غذای زنده مورد استفاده در آبزی پروری دنیا ، با تا کید بر ارزش غذایی آنها می باشد.
کرمهای خاکی جزء کرمهای حلقوی بوده وبه رده کرمهای کم تار وراسته lumbricidea تعلق دارند . گونه های خاکزی این راسته در ۶ خانواده قرار می گیرند وتمام گونه های موجود در ایران احتمالاً به خانواده lumbricidea تعلق دارند . امروزه در بسیاری از نقاط دنیا در پرورش آبزیانی از قبیل قزل آلا ومار ماهی از کرم خاکی بویژه گونه Eisenia foetida بعنوان مکمل جیره غذایی استفاده می شود . کرم خاکی سرشار از پروتئین بوده و ۵۷-۶۲ درصد از وزن خشک آن را پروتئین خام را در برمی گیرد وبدن این موجود همچنین دارای مقادیر مناسبی چربی , فسفر , کلسیم و….. مورد نیاز برای رشد آبزیان می باشد . کرم خاکی هم به تازه وهم به صورت خشک شده قابل مصرف بوده ومی توان آن را به صورت تازه , بعنوان غذای زنده در تغذیه ماهیان ( بویژه بچه ماهیانی که نیاز پروتئینی بالایی دارند ) بکار برد ونیز پرودر کرم خاکی ارزان قیمت می تواند جایگزین مناسبی برای پودر ماهی گران قیمت باشد کرم خاکی از انواع غذاهای زنده ای است که با ترکیبات پروتئینی ( اسیدها آمینه ) و اسیدهای چرب خود قادر به تامین نیازهای تغذیه ای آبزیان می باشد . میزان چربی نسبتاً کمتر آن در مقایسه با سایر غذاهای زنده در کنار درصد بالای پروتئین آن ، کرم خاکی را در ردیف غذاهای زنده با ارزش قرار داده است .
بارزترین ویژگی این موجودات ، وجود مقدار زیاد پروتئین در کنار میزان متعادل چربی ، خاکستر می باشد. بنابراین با توجه به گونه آبزی پرورشی و احتیاج غذایی آن به میزان مشخص چربی ، پروتئین و سایر مواد مغذی ، می توان از یک یا چند نوع از غذاهای زنده فوق استفاده نمود. استفاده از غذاهای زنده در تغذیه آبزیان باعث افزایش رشد و درصد بقا ، تحمل بیشتر نوسانات محیطی و بیماری و جذب بهتر پروتئین در بدن می گردد.
ترکیبات و میزان اسیدهای آمینه ضروری و نیزاسیدهای چرب ضروری لینولئیک در کرم خاکی تقریبا ً به طور کامل قادر به پوشش نیازهای تغذیه انواع آبزیان پرورشی می باشد ، به طوریکه میزان برخی اسیدهای آمینه ضروری مانند ، هیستیدین و متیونین ، حتی بیش از نیاز تغذیه ای آبزیان بوده و از این رو می توان استفاده از آن را در تغذیه بسیاری از آبزیان پیشنهاد نمود . کرم خاکی فاقد اسید آمینه ضروری تریپتوفان می باشد. در این صورت اگر کرم خاکی به صورت غذای مکمل در تغذیه موجود استفاده شود ، این کمبود با تغذیه از سایر غذاهای فرموله شده جبران شده و بنابراین مشکل نبودن تریپتوفان و کمبود احتمالی فنیل آلانین و لیزین ، بدین صورت بر طرف خواهد شد .
در مورد اسید چرب ضروری لینولئیک کمبود آن در جیره وجود نداشته و در صورت کمبود احتمالی اسید لینولئیک نیز مانن اسیدهای آمینه ضروری ، این مشکل با تغذیه از غذای گرانول بر طرف می گردد.
● استفاده از کرم خاکی در تغذیه انواع ماهیان پرورشی
استفاده از کرم خاکی به صورت زنده و یا خشک ، در تغذیه آبزیان حائز اهمیت می باشد .ترکیبات مناسب اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه و اسیدهای آمینه ضروری و وجود امگا ۳ زیاد در این موجود ، استفاده از آن را نسبت به منابع گیاهی متمایز ساخته است. (۲۰۰۱ ، Ng et al )هضم و جذب آسان کرم خاکی ، علاوه بر دیگر خصوصیات مفید آن ، استفاده از آن را در پرورش دوران نوزادی و لاروی انواع آبزیان کاربردی ساخته است ng و همکاران ( ۲۰۰۰ ) جهت تغذیه بچه ماهیان انگشت قد گربه ماهی آفریقایی Clarias gariepinus ، از کرم خاکی استفاده کردند . نتیجه این تحقیق نشان داد که بچه ماهیان تغذیه شده با کرم خاکی رشد سریع تر و درصد بازماندگی و مقاومت در برابر استرس نسبت به بچه ماهیان گروه شاهد که از کرم خاکی تغذیه نکرده بودند نشان دادند.
● نحوه تهیه کرم خاکی
کرم خاکی مورد نیاز برای استفاده در آبزی پروری برحسب میزان نیاز ونیز شرایط آب وهوایی منطقه , می تواند از طریق جمع آوری از طبیعت یا پرورش تهیه گردد . در هر دو حالت تهیه وتولید آنها نسبت به سایر غذاهای زنده بسیار ارزانتر و کم زحمت تر خواهد بود .
▪ جمع آوری از طبیعت :
بسته به مکان وزمان , می توان از روشهای مختلفی برای جمع آوری کرمهای خاکی استفاده کرد . بهترین زمان جمع آوری , زمانی است که کرم خاکی برای تغذیه یا تنفس به سطح خاک می آید وبهترین مکان , خاکهای حاوی مواد آلی زیاد می باشد . جمع آوری با دست به وسیله زیر ورو کردن خاک با بیل دستی , الک کردن و آب پاشی خاک , استفاده از مواد شیمیایی از قبیل محلول پرمنگنات پتاسیم یا محلول کلرید جیوه , استفاده از دستگاههای ویبراتور یا لرزاننده و استفاده از حرارت از جمله روشهای معمول برای جمع آوری کرم خاکی از طبیعت می باشد
▪ پرورش :
در نقاط مختلف جهان روشهای مختلفی برای تکثیر وپرورش کرم خاکی مورد استفاده قرار می گیرد . از جمله این روشها می توان به پرورش در فضولات دامی وبقایای گیاهی , پرورش در فاضلاب , پرورش جعبه ای , پرورش در محیط های باز وپرورش در محیط آزمایشگاهی اشاره کرد . گونه های مورد پرورش برای استفاده در آبزی پروری نیز عمدتاً دو گونه E .foetida و D.veneta ضریب رشد بهتری دارد ولی تولید مثل گونه E .foetida بیشتر بوده ودوره تکثیر طولانی دارد . برای استفاده در آبزی پروری , روش پرورش در کودهای حیوانی معمول است زیرا که بازدهی بهتری داشته واقتصادی تر نیز می باشد .
در این روش در ۹ ماه از سال , در هر متر مربع بسترحدود ۴ کیلوگرم کرم خاکی در ماه قابل برداشت است .
● روش استفاده :
برای استفاده از کرم خاکی به صورت تازه , آنها را پس از جداسازی از خاک به مدت ۲-۳ ساعت در مسیر جریان آب قرار می دهند تا عاری از ذرات کود وخاک شود . با این عمل بخشی از محتویات دستگاه گوارش آنها نیز تمیز می گردد . برای حذف مواد آلی موجود در دستگاه گوارش آنها, می توان آنها را برای مدتی بدون تغذیه نگهداری نمود . در صورتیکه قرار باشد کرم خاکی بلافاصله پس از شستشو مصرف گردد , بسته به اندازه دهان ماهی , کرمها به وسیله دستگاه خرد کن یا چاقو خرد شده وبلافاصله مورد استفاده قرار می گیرند چرا که در صورت ماندن کرم خاکی در محیط , سریعاً فساد در آن صورت گرفته وبدلیل ایجاد بوی بد , ماهیان از تغذیه آن خود داری خواهند کرد . در صورتیکه کرمها شسته شده وبلافاصله مصرف نشوند باید آنها را در یک پارچه تنظیف مرطوب ریخته و در یخچال در دمای کمتر از ۴ درجه سانتی گراد نگهداری کرد . لازم به ذکر است که مدت زمان نگهداری در یخچال نباید بیشتر از ۱۲-۱۶ ساعت باشد وحدود یک ساعت قبل از مصرف باید آنها را از یخچال خارج وپس از آماده سازی به مصرف ماهیان یا بچه ماهیان رساند .
وجود خونابه در کرمهای خاکی خرد شده تغییر رنگ جزئی در رنگ آب حوضچه های پرورشی ایجاد خواهد کرد وهر چه فاصله زمانی بین تهیه ومصرف بیشتر باشد , این تغییر رنگ نیز بیشتر خواهد شد . بنابراین بسته به نوع سیستم پرورشی می توان نسبت به رفع این مشکل تدابیری اتخاذ نمود .
بهترین اندازه کرم خاکی برای تغذیه آبزیان , وزنهای کمتر از ۱۰۰ میلی گرم است . زیرا میزان گل ولای ومواد آلی موجود در روده آنها کم می باشد . استفاده از کرم خاکی همراه با سایر غذاهای زنده از قبیل آرتمیا , دافنی وغیره به دلیل بهینه کردن هضم وجذب کرم خاکی , می تواند اثرات مطلوبی در شرد آبزیان داشته باشد . برای تهیه پودر کرم خاکی در مقیاس کم می توان آنها را پس از خشک کردن در گرمخانه , به صورت پودر در آورده و در ترکیب جیره غذایی آبزیان مورد استفاده قرار داد . بهر حال با استفاده از کرم خاکی بویژه در تغذیه بچه ماهیان می توان علاوه بر تامین احتیاجات غذایی آنها صرفه جویی قابل توجهی در هزینه های تغذیه آبزیان بعمل آورد .
ارسال شده توسط :
شرکت ورمی کالچر لایو فود (Live Food ) تولید کننده کرم خاکی
استفاده از مطلب بدون ذکر عنوان ممنوع : سایت جامع ماهیان زینتی